Mỹ thuật cổ

Phần trưng bày mỹ thuật cổ chất liệu gỗ của Bảo tàng Mỹ thuật Thành phố Hồ chí Minh gồm:

Tượng phật Khmer Nam bộ.

Tượng thờ trong điêu khắc dân gian.

Mỹ thuật trang trí thờ cúng

Mỹ thuật đồ gỗ gia dụng- đồ trang trí.

Tượng Phật Khmer Nam bộ trong Bảo tàng Mỹ thuật TP. Hồ Chí Minh, tương đối phong phú đa dạng về loại hình, kiểu dáng phản ánh một loạt những sự kiện quan trọng liên quan đến cuộc đời của đức phật Thích Ca như: Phật đản sinh, Phật tu khổ hạnh, phật thiền định, Phật cứu độ chúng sinh, Phật nhập niết bàn...

Tượng thờ trong điêu khắc dân gian trong trưng bày gồm các vị thần, phật được thờ tại tư gia theo đạo Phật, thờ Thần Hoàng ở đình làng, thờ Vua, thờ các anh hùng có công với Tổ quốc trong các ngôi đền... Ngoài ra trong các cộng đồng cư dân còn nhiều tục thờ cúng mang đậm tính tín ngưỡng dân gian như: tục thờ Mẫu, thờ Thánh, thờ Thổ Công, Ông Táo, thờ Thủy thần(Long Vương), thờ Diêm Vương, bà Mộc, bà Hỏa, Quan Thánh Đế Quân, Linh Sơn Thánh Mẫu... Từ các tục thờ cúng trên, các nghệ nhân dân gian đã tạo tác từ chất liệu gỗ nhiều pho tượng có tính mỹ thuật mang đậm nét dân gian, da dạng về loại hình, kiểu dáng, hoa văn trang trí mang tính đặc trưng của từng vùng miền, từng dân tộc. Bảo tàng Mỹ thuật giới thiệu một số tượng gỗ tròn được thờ tự trong các ngôi chùa phật giáo, tượng thờ cúng trong dân gian...

Thờ cúng là một nét văn hóa của các nước Á Đông nói chung, và của Việt Nam nói riêng, tục thờ cúng có từ ngàn đời, được tổ tiên truyền lại và duy trì cho đến ngày nay. Vì thế trong các ngôi chùa, ngôi đình, đền, nhà thờ họ cho đến những tư gia, đều thiết lập bàn thờ. Trang trí mỹ thuật qua chất liệu gỗ ổ nơi thờ cúng thường có: Bàn thờ, hoành phi, câu đối, bao lam ( cửa võng) và các đồ thờ tự như chân đèn, đồ đựng, chân đế, cấp thờ bằng gỗ. Những đồ vật trên được chạm trổ, cẩn ốc xà cừ, có nhiều đồ án trang trí các đề tài Long, Lân, Qui, Phụng, Bát Bửu, Phước Lộc Thọ, Ngũ Tử Đăng Khoa …hoặc dây hoa lá kiểu pháp. 

Hiện vật phục vụ nhu cầu thờ cúng là những hiện vật gần gũi với cuộc sống hàng ngày của người dân, đó là những hộp đựng đồ trang sức, hộp đựng nữ trang, khay đựng đồ, tủ kiểng, mảnh trang trí hoa lá. Những hiện vật này có cái được để mộc như khay hình lá, hình trái Phật thủ, có cái được cẩn ốc với những đề tài Bướm hoa, Phong cảnh nhân vật, Ngư Tiều Canh Độc, chim Phượng hoặc chạm khắc Rồng Mây, tích lịch sử…